Misbruik en de kerk

Misbruik door een kerkelijk functionaris

Misbruik ontstaat in situaties waarbij sprake is van een afhankelijkheidsrelatie waar gezag een rol speelt. Vooral mensen in kwetsbare posities zijn vaak afhankelijk van een functionaris in de kerk die steun en begeleiding biedt. Hij is immers de deskundige waar je hulp van verwacht. Hij weet veel, is sympathiek, kan een beroep doen op zijn kennis en ervaring. Hij kan zelfs over God praten, die aan zijn zijde staat. Slachtoffers van misbruik voelen zich in die situatie zo afhankelijk van de dader dat zij de seksuele toenadering niet kunnen weigeren.

Misbruik ontstaat meestal geleidelijk en subtiel. Een goed gesprek gaat over in een persoonlijke intieme verhouding die een seksuele lading krijgt. Dit wordt meestal gevolgd door kleine overschrijdingen, zoals het vertellen van persoonlijke dingen, gesprekken die uitlopen, het uitwisselen van geschenken tot het verkleinen van de fysieke ruimte, aanrakingen en verdergaand contact.

De gevolgen voor het slachtoffer zijn groot. In plaats van steun en begeleiding heeft het slachtoffer er een probleem bij gekregen.

Definitie seksueel misbruik

Het Meldpunt verstaat onder misbruik iedere uitging van verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag, opzettelijk of onopzettelijk, gewenst dan wel ongewenst, in de vorm van seksuele handelingen en of seksueel getinte toespelingen door een kerkelijk functionaris.

Definitie kerkelijk functionaris

Een kerkelijk functionaris is een man of vrouw die uit hoofde van een kerkelijk ambt, of uit hoofde van een aanstelling door een kerkelijke vergadering in een niet-ambtelijke kerkelijke functie, of uit hoofde van een aanstelling in een bijzondere functie voor groepen van gemeenteleden, binnen een gemeente een positie bekleedt die wordt gekenmerkt door het genieten van vertrouwen en het dragen van verantwoordelijkheid, en die vanuit die positie relaties kan aangaan en onderhouden met gemeenteleden en anderen.

Protocol

Hoe ingewikkeld openheid ook soms lijkt, misbruik hoort niet in de doofpot. Het Meldpunt heeft een protocol beschikbaar voor gemeenten die geconfronteerd worden met misbruik in kerkelijke relaties. Dit protocol beschrijft hoe kerkenraden dienen te handelen in deze vaak complexe situaties.

U kunt het protocol van de CGK, de NGK, de vGKN en de DGK(h) hier downloaden.
U kunt het protocol van de HHK hier downloaden.

De Gereformeerde Gemeente Kampen en de GKv – Capelle ad IJssel-Noord maken gebruik van het protocol van de CGK, NGK, vGKN & DGK(h).

Voor situaties waarbij geen kerkelijk functionaris betrokken is, maar waar wel sprake is van seksueel misbruik of grensoverschrijdend gedrag, kunt u gebruik maken van deze handreiking.

 Algemene aandachtspunten:

  • Als iemand beschuldigd wordt van misbruik, betekent dat niet automatisch dat iemand dader is.
  • Bedenk tegelijk dat de praktijk bewijst dat het meest onwaarschijnlijke verhaal waar kan zijn.
  • Ga zorgvuldig om met uw ambtsgeheim, maar zorg ook goed voor u zelf. Als iemand u vertelt over misbruik is dat ook voor u belastend.
  • Als er sprake is van actueel misbruik van een minderjarige moet u altijd direct actie ondernemen.
  • Doe als kerkenraad niet aan waarheidsvinding. U hebt daarvoor de instrumenten niet. Laat dit over aan politie, justitie of de klachtencommissie.
  • Laat geruchten niet op zijn beloop, zij kunnen een signaal zijn dat er iets in de gemeente gebeurt dat niet door de beugel kan.