Protocollen

Wanneer iemand zich meld omdat hij of zij misbruikt is, of wanneer dit gemeld wordt door een derde (bijvoorbeeld een familielid), dan móet de kerkenraad handelen. Misbruik hoort niet in de doofpot. Maar hoe werkt dat? Wat moet de kerkenraad doen? Welke stappen zet je wel, en welke juist niet?

Om kerkenraden hierbij te helpen, zijn door het Meldpunt protocollen opgesteld. Deze protocollen geven verschillende scenario’s en de te volgen stappen bij deze scenario’s.

U kunt het protocol van de CGK, de NGK, de vGKN, DGK(h) en de GKN hier downloaden.
U kunt het protocol van de HHK hier downloaden.

De Gereformeerde Gemeente Kampen en de GKv – Capelle ad IJssel-Noord maken gebruik van het protocol van de CGK, NGK, vGKN, DGK(h) & GKN.

Aandachtspunten

Een aantal algemene aandachtspunten:

  • Als iemand beschuldigd wordt van misbruik, betekent dat niet automatisch dat iemand dader is.
  • Bedenk tegelijk dat de praktijk bewijst dat het meest onwaarschijnlijke verhaal waar kan zijn.
  • Ga zorgvuldig om met uw ambtsgeheim, maar zorg ook goed voor u zelf. Als iemand u vertelt over misbruik is dat ook voor u belastend.
  • Als er sprake is van actueel misbruik van een minderjarige moet u altijd direct actie ondernemen.
  • Doe als kerkenraad niet aan waarheidsvinding. U hebt daarvoor de instrumenten niet. Laat dit over aan politie, justitie of de klachtencommissie.
  • Laat geruchten niet op zijn beloop, zij kunnen een signaal zijn dat er iets in de gemeente gebeurt dat niet door de beugel kan.

Veelgestelde vragen over de protocollen

Waarom is het belangrijk om het protocol te volgen?

Het volgen van het protocol is heel belangrijk. Hiervoor zijn de volgende redenen te benoemen:

  • Het protocol geeft een overzichtelijk stappenplan van de te volgen stappen.
  • Misbruik komt niet elke dag voor in jullie gemeente. Daarnaast is elke situatie uniek. Zelf het wiel uitvinden is dan niet aan te raden. Over het protocol is goed nagedacht en bij het opstellen is gebruik gemaakt van praktijkervaring én (wetenschappelijke) literatuur.
  • Een kerkenraad is altijd betrokken partij. Ook wanneer de beschuldigde en het slachtoffer geen deel zijn van de kerkenraad. Eén van de partijen is altijd door de kerkenraad gekend. Dit geeft een gekleurde blik. Het protocol kan helpen dit aan de kant te schuiven.

Waarom is bijstand van het Meldpunt zo belangrijk?

  • Misbruik komt niet elke dag voor in jullie gemeente. Daarnaast is elke situatie uniek. Zelf het wiel uitvinden is dan niet aan te raden. Het Meldpunt weet, vanuit de ervaring in andere gemeentes en vanuit literatuur en onderzoeken, veel over de processen die spelen bij misbruik in de kerk.
  • Een kerkenraad is altijd betrokken partij. Ook wanneer de beschuldigde en het slachtoffer geen deel zijn van de kerkenraad. Eén van de partijen is altijd door de kerkenraad gekend. Dit geeft een gekleurde blik. Het Meldpunt kijkt van buitenaf en is geen belanghebbende of betrokken partij. Het Meldpunt geeft onafhankelijk advies.
  • Uit de praktijk blijkt dat het voor de kerkenraad vaak een stressvolle situatie is, wanneer er zich een situatie van misbruik voordoet. Dit beïnvloedt de stappen die een kerkenraad bedenkt of zet. Het Meldpunt kijkt vanaf een afstand mee en kan daardoor zakelijker blijven adviseren.

Wie kan het protocol volgen?

Alle ouderlingen kunnen het protocol volgen. Het is wel belangrijk dat er ten minste één lid van het moderamen betrokken is bij het volgen van het protocol.

Wie is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het protocol?

De kerkenraad (als geheel) is verantwoordelijk. Het misbruik gebeurt in de gemeente en deze is door de synodes onder de verantwoordelijkheid van de kerkenraad gesteld.

Moet ik, wanneer ik het protocol ga volgen, altijd de gehele kerkenraad op de hoogte stellen?

Dit hoeft niet. Het is echter wel zo dat de verantwoordelijkheid nooit door één kerkenraadslid gedragen mag worden. Er moet dus altijd een tweede ambtsdrager bij het proces betrokken worden. Dit is altijd ten minste één moderamenlid.

Mag de predikant degene zijn die het protocol volgt?

Dit mag wel, maar heeft niet de voorkeur. Een predikant wordt vaak ook geacht om pastoraal beschikbaar te zijn en dit is onmogelijk als deze ook moet beslissen over de te zetten stappen.

Wat gebeurt er als de kerkenraad ervoor kies het protocol niet te volgen?

Wanneer de kerkenraad hiervoor kiest, is dit altijd op eigen verantwoordelijkheid. Het protocol is een serie adviezen, die alvast opgeschreven is. Het risico is dat er fouten gemaakt worden en dat in het proces minder zorgvuldig stappen gezet worden.

De situatie die bij ons speelt, gaat wel over misbruik, maar niet over misbruik in een kerkelijke relatie. Kunnen we dan ook het protocol volgen?

Nee. Tot op zekere hoogte kan dit wel, maar omdat het niet om een kerkelijke relatie gaat, zijn de stappen niet goed uit te voeren. Met die reden is een handreiking opgesteld, met stappen die gezet kunnen worden en met feiten waar rekening mee gehouden moet worden. Ook in deze situaties wordt namelijk vaak een reactie van de kerkenraad verwacht.

Wij overwegen de kerkelijke tucht. Wat zijn de kaders?
Wanneer er sprake is van andere situaties dan misbruik in een kerkelijke relatie, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van misbruik binnen een gezin of tussen twee gemeenteleden, heeft de kerkenraad toegang tot het tuchtrecht. De regels hiervoor zijn opgenomen in de kerkorde. Deze vindt u via onderstaande links:
Wij zijn een gemeente binnen de NGK
Wij zijn een gemeente binnen de CGK (ga naar pagina 32-34 en 132-134)
Wij zijn een gemeente binnen de HHK
Wij zijn een gemeente binnen de vGKN
Wij zijn een gemeente binnen de GK (vanwege de kerkfusie is de kerkorde van de GK op dit moment niet online te vinden. Neem contact op met de scriba van het kerkgenootschap)

Soms kan bij misbruik in een kerkelijke relatie ook de tucht worden ingezet. Wij adviseren u hierover contact op te nemen met onze vertrouwenspersoon (06 81080117).