Misbruik en de kerk

Misbruik door een kerkelijk functionaris

Misbruik ontstaat in situaties waarbij sprake is van een afhankelijkheidsrelatie waar gezag een rol speelt. Vooral mensen in kwetsbare posities zijn vaak afhankelijk van een functionaris in de kerk die steun en begeleiding biedt. Hij is immers de deskundige waar je hulp van verwacht. Hij weet veel, is sympathiek, kan een beroep doen op zijn kennis en ervaring. Hij kan zelfs over God praten, die aan zijn zijde staat. Slachtoffers van misbruik voelen zich in die situatie zo afhankelijk van de dader dat zij de seksuele toenadering niet kunnen weigeren.

Misbruik ontstaat meestal geleidelijk en subtiel. Een goed gesprek gaat over in een persoonlijke intieme verhouding die een seksuele lading krijgt. Dit wordt meestal gevolgd door kleine overschrijdingen, zoals het vertellen van persoonlijke dingen, gesprekken die uitlopen, het uitwisselen van geschenken tot het verkleinen van de fysieke ruimte, aanrakingen en verdergaand contact.

De gevolgen voor het slachtoffer zijn groot. In plaats van steun en begeleiding heeft het slachtoffer er een probleem bij gekregen.

Definitie seksueel misbruik

Het Meldpunt verstaat onder misbruik iedere uitging van verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag, opzettelijk of onopzettelijk, gewenst dan wel ongewenst, in de vorm van seksuele handelingen en of seksueel getinte toespelingen door een kerkelijk functionaris.

Binnen de aan het Meldpunt Misbruik aangesloten kerken wordt de volgende officiële definitie van seksueel misbruik gehanteerd:

Eén of meerdere uitingen, verbaal of non verbaal, opzettelijk dan wel onopzettelijk, gewenst, dan wel ongewenst, in de vorm van seksuele handelingen en/of seksueel getinte toespelingen of uitnodigingen tot seksueel contact, dan wel het op een van voornoemde wijze ingaan op uitnodigingen tot seksueel contact en/of bedoelde toespelingen al dan niet onder druk van geheimhouding, gedaan door een kerkelijk functionaris ten opzichte van iemand binnen of buiten de gemeente, in ambtelijke of anderszins op bevoegdheid gebaseerde relatie, waardoor vertrouwen geschonden en de grens van persoonlijke integriteit overschreden wordt, en welke derhalve op gespannen voet staat met datgene wat ons in Gods Woord wordt voorgehouden ten aanzien van de omgang met de naaste.

Definitie kerkelijk functionaris

Een kerkelijk functionaris is een man of vrouw die uit hoofde van een kerkelijk ambt, of uit hoofde van een aanstelling door een kerkelijke vergadering in een niet-ambtelijke kerkelijke functie, of uit hoofde van een aanstelling in een bijzondere functie voor groepen van gemeenteleden, binnen een gemeente een positie bekleedt die wordt gekenmerkt door het genieten van vertrouwen en het dragen van verantwoordelijkheid, en die vanuit die positie relaties kan aangaan en onderhouden met gemeenteleden en anderen.

Gevolgen van misbruik

Misbruik heeft altijd gevolgen. Het heeft gevolgen voor het slachtoffer, de dader en voor de gemeente. Het is goed om hier als kerkenraad van op de hoogte te zijn. Lees daarom de volgende pagina’s eens door:

Gevolgen voor het slachtoffer
Gevolgen voor de dader
Gevolgen voor de gemeente

Algemene aandachtspunten:

Als iemand beschuldigd wordt van misbruik, betekent dat niet automatisch dat iemand dader is.
Bedenk tegelijk dat de praktijk bewijst dat het meest onwaarschijnlijke verhaal waar kan zijn.
Ga zorgvuldig om met uw ambtsgeheim, maar zorg ook goed voor u zelf. Als iemand u vertelt over misbruik is dat ook voor u belastend.
Als er sprake is van actueel misbruik van een minderjarige moet u altijd direct actie ondernemen.
Doe als kerkenraad niet aan waarheidsvinding. U hebt daarvoor de instrumenten niet. Laat dit over aan politie, justitie of de klachtencommissie.
Laat geruchten niet op zijn beloop, zij kunnen een signaal zijn dat er iets in de gemeente gebeurt dat niet door de beugel kan.